Аҕа көлүөнэ суруйааччылар

Народнай суруйааччылар Семен, Софрон Даниловтар үтүө ааттарын биир дойдулаахтара Горнай улууЇун олохтоохторо үрдүктүк туталларын Дьокуускай куоракка, суруйааччылар төрөөбүт дойдуларыгар ыытыллыбыт үбүлүөй тэрээЇиннэригэр турардыын-турбаттыын өрө көтөҕүллэн кыттыбыттара да көрдөрөр.

Бэс ыйын 26 күнүгэр ини-бии суруйааччылар Семен, Софрон Даниловтар төрөөбүт дойдуларыгар Мытаахха Горнай улууЇа тэрийиитинэн үбүлүөйдээх ыЇыах ыытылынна. ЫЇыахха Саха сирин суруйааччыларын союЇун бырабылыанньатын председателэ, народнай суруйааччы Наталья Харлампьева, Россия суруйааччыларын союЇун бырабылыанньатын председателин солбуйааччы, народнай суруйааччы Николай Лугинов, «Далбар хотун» сурунаал кылаабынай редактора, Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэЇитэ, тылбаасчыт Аита Шапошникова, Саха Республикатын культуратын үтүөлээх үлэЇитэ, драматург, прозаик БаЇылай Харысхал, «Чолбон» сурунаал эппиэттиир секретара, прозаик Анна Егоровна Варламова-Айысхаана, прозаик Павел Федоров-Сомоҕо састааптаах суруйааччылар делегациялара кыттыыны ылла.

Горнай улууЇун бары нэЇилиэктэрэ бу ыЇыахха бэрт эрдэттэн бэлэмнэнэн сүрдээх тэрээЇиннээхтик кэлбиттэр. Сахалыы таҥастаах ыЇыах дьоно сэлэлии туран, ытык ыалдьыттары күөх оту тэлгэтэн көрсөллөр.

Алгысчыт аал уоту оттон, үрүҥ илгэнэн ыЇыах ыЇан, үрдүк айыылартан үҥэн-сүктэн көрдөЇөн, ыЇыах сиэрин-туомун толорор. Горнай улууЇун дьаЇалтатын баЇылыга Николай Иванович Андреев биир дойдулаахтара, народнай суруйааччылар Семен, Софрон Даниловтар үбүлүөйдэригэр анаммыт улуус ыЇыаҕа аЇыллыбытын биллэрэр.

Саха Республикатын Вице-президенэ Е.И.Михайлова ини-бии Семен, Софрон Даниловтар саха омук омук быЇыытынан сайдыытыгар киллэрбит кылааттарын тоЇоҕолоон бэлиэтээтэ уонна бэлиэ күнүнэн эҕэрдэлээн баран, Горнай улууЇун ытык-мааны дьонугар республика наҕараадаларын туттарар. Семен, Софрон Даниловтар үөрэппит, такайбыт, айар үлэ аартыгар таЇаарбыт суруйааччыларын аатыттан Саха суруйааччыларын бырабылыанньатын председателэ, саха народнай суруйааччыта Наталья Харлампьева Горнай улууЇун олохтоохторун, ыЇыах ыалдьыттарын самаан сайын ыЇыаҕынан эҕэрдэлиир.

Даниловтар ааттарыттан күндү ыалдьыт буолан тахсыбыт Софрон Данилов кыргыттара Вера Софроновна, Любовь Софроновна Семен, Софрон Даниловтар сырдык ааттарын кэриэстииллэрин, үрдүктүк туталларын иЇин Горнай улууЇун дьонугар, улуус, нэЇилиэк салайааччыларыгар истиҥ махталларын тиэрдэллэр.

Урсун, Күннүк Уурастыырап уонна Софрон Данилов

Ил Түмэн депутата, Саха Республикатын Наукаларын Академиятын Президенэ, академик В.В.Филиппов Саха Республикатын Государственнай Мунньаҕа (Ил Түмэн) аатыттан биир дойдулаахтарын өрөгөй-дөөх ыЇыаҕынан эҕэрдэлиир, кэнэҕэЇин кэнэҕэс да сахалыы тыллаах, сахалыы санаалаах дьон баарын тухары ини-бии саха народнай суруйааччылара Семен, Софрон ааттара ааттана туруо диэн эрэнэрин этэр.

Горнай улууЇун культураҕа управлениетын начальнига Тамара Николаевна Кесарева тэрийиитинэн улуус нэЇилиэктэриттэн кэлбит айар куттаах дьон саха народнай суруйааччылара Семен, Софрон Даниловтар айымньыларынан бииртэн биир кэрэхсэбиллээх инсценировкалары көрдө-рөллөр, хоЇооннорун ааҕаллар, ырыаларын ыллыыллар.

ЫЇыах дьоно Россия народнай артыыЇа Нина Чигирёва, Саха Республикатын үтүөлээх артыыЇа Анна Дьячковская саха народнай суруйааччыта Семен Данилов ырыаларын толорууларын дохсун ытыс таЇыныытынан көрсөллөр.

Күүстээхтэр күөн көрсүЇэллэр, быЇыйдар илин былдьаЇаллар, үҥкүү, оЇуохай саҕаланар. Ол курдук ини-бии саха народнай суруйааччылара Семен, Софрон Даниловтар сырдык кэриэстэригэр анаммыт ыЇыах көҕө салҕанар.

Итинник киэҥ далааЇыннаах ыЇыах тэрээЇинигэр Мытаах нэЇилиэгин муниципальнай тэриллиитин баЇылыга Федора Егоровна Васильева уонна Мытаах нэЇилиэгин олохтоохторо бары күүстэрин уураннар биир дойдулаахтара народнай суруйааччылар Семен, Софрон Даниловтар албан ааттарын ааттаттылар.

Амма улууЇугар

Амма улууЇугар, этэргэ дылы быйаҥнаах дьыл, ол курдук Амма улууЇун муниципальнай тэриллиитин дьаЇалтатын баЇылыга Александр Еремеевич Артемьев тэрийиитинэн 2007 сылга саха поэзиятын классиктарыттан биирдэстэрэ, уран тыл маастара, саха народнай суруйааччыта Күннүк Уурастыырап 100 сааЇын, саха олоҥхоЇуттарыттан бастакынан 1946 сыллаахха улуу Москуба куоракка фашистскай Германияны кыайыы бырааЇынньыгар сахалыы ырыаны, тойугу аатырдыбыт, ССРС суруйааччыларын союЇун чилиэнэ, артыыс Үстүүн Нохсоороп 100 сааЇын, сахалыы дэгэрэҥ ырыаны киэҥ эйгэҕэ таЇаарбыт, норуот тапталлаах ырыаЇыта, саха народнай артыыЇа Киристэпиэр Махсыымап 90 сааЇын туолууларын бэлиэтиир дьаЇаллар киэҥник уонна үрдүк тэрээЇиннээхтик ыытылыннылар.

Республика общественноЇа Күннүк Уурастыырап, Үстүүн Нохсоороп, Киристэпиэр Махсыымап үбүлүөйдэрин киэҥник бэлиэтээтэ, оскуолаларга ааҕыылар, биэчэрдэр тэрилиннилэр, Дьокуускай куоракка, Күннүк Уурастыырап, Үстүүн Нохсоороп, Киристэпиэр Махсыымап төрөөбүт дойдуларыгар Эмис нэЇилиэгэр, Абаҕаҕа, Сулҕаччыга үгүс кыттааччылаах үбүлүөйдэр тэрилиннилэр.

Суруйааччылар доҕотторун кытта

Күннүк Уурастыырап, Үстүүн Нохсоороп, Киристэпиэр Махсыымап сахалыы куттаах, илбис тыл иҥмит улуу олоҥхоЇуттар, ырыаЇыттар этилэр. Ол иЇин кинилэр биЇиктэрин ыйаабыт дойдуларыгар Кыыс Аммаҕа, кинилэр үтүө ааттарыгар сахалыы сиэринэн-туомунан үрүҥ тунах ыЇыаҕа ыЇылынна.

Үбүлүөй ыЇыаҕар Ольга Корякина-Умсуура, Наталья Михалева-Сайа, Ангелина Шадринова-СуоЇааны, Константин Сосин, Юрий Васильев-Дьаргыстай, БаЇылай Харысхал, Саргылаана Гольдерова, Сэмэн Капитонов, БаЇылай Гольдеров састааптаах делегация кыттыыны ылла.

Бэс ыйын 28 күнүгэр Эмис нэЇилиэгин дьоно биир дойдулаахтара саха народнай суруйааччыта Күннүк Уурастыырап аатыгар ыЇыах ыстылар. Аан маҥнай Күннүк Уурастыырап төрөөбүт алааЇыгар Саппыйаҕа саҥардыллан тутуллубут музей комплексын үөрүүлээхтик арыйыы сиэрэ-туома ыытылынна.

Музей комлексын Эмис нэЇилиэгэ бэйэтин күүЇүнэн тута сылдьара ордук кэрэхсэбиллээх. Алгыс тыл, көмүлүөк оЇоҕу тигинэччи оттуу, арыылаах алаадьы, саламаат, кырылыы кыынньар кымыс кэнниттэн ыҥырыылаах ыалдьыттар Эмис нэЇилиэгин ыЇыахтыыр сиригэр көЇөн тиийэллэр, ыЇыах сиэрэ-туома саҕаланар.

Амма улууЇун муниципальнай тэриллиитин дьаЇалтатын баЇылыга Александр Еремеевич Артемьев эҕэрдэтин этэр, Эмис нэЇилиэгин бастыҥ-мааны дьонугар наҕараадалары, бэлэхтэри туттарар. Ол кэнниттэн ыЇыахха кэлбит ыҥырыылаах ыалдьыттар, суруйааччылар хомоҕой хоЇоонунан, кэскиллээх кэрэ тылынан эҕэрдэлэрин этэллэр, алгыстарын тиэрдэллэр.

ТүЇүлгэҕэ олорон аЇааЇын, ырыа-тойук, былыр былыргыттан күүстээхтэринэн аатырбыт Эмис нэЇилиэгин ыччаттара хапсаҕайга, мас тардыЇыытыгар, кылыыга, ыстаҥаҕа, куобахха, сүүрүүгэ күрэхтэЇиилэрэ Эмис дьоно былыр-былыргыттан олохсуйбут сахалыы үгэстэринэн тэриллэр. Эмис нэЇилиэгин муниципальнай тэриллиитин дьаЇалтатын баЇылыга Мария Романовна тэрийэр, салайар дьоҕурун өссө төгүл бигэргэттэ.

Эмис нэЇилиэгин Күннүк Уурастыырап 100 сааЇыгар анаммыт ыЇыаҕар Күннүк Уурастыырап уола Владимир Владимирович Новиков, кийиитэ Нина, сиэннэрэ, хос сиэннэрэ, аймахтара, Майаттан кэлбит доҕотторо кыттыыны ылбыттара бырааЇынньыгы улаханнык киэргэттэ.

Бэс ыйын 29-30 күннэригэр Амма улууЇун киинигэр Күннүк Уурастыырап, Үстүүн Нохсоороп, Киристэпиэр Махсыымап үбүлүөйдэригэр анаммыт улуус ыЇыаҕа сүрдээх тэрээЇиннээхтик ыытылынна.

Софрон Данилов, Амма Аччыгыйа, Күннүк Уурастыырап

ЫЇыах саҕаланыытыгар Саха Республикатын Вице-президенэ Е.И.Михайлова Амма улууЇун олохтоохторун самаан сайын ыЇыаҕынан эҕэрдэлиир, кылгас этиитигэр Саха народнай суруйааччыта Күннүк Уурастыырап, олоҥхоЇут, тойуксут, суруйааччы Үстүүн Нохсоороп, ырыа айааччы, саха народнай артыыЇа Киристэпиэр Махсыымап саха норуотун духовнай сайдыытыгар киллэрбит кылааттарыгар улахан сыана биэрэр.

Амма улууЇун муниципальнай тэриллиитин дьаЇалтатын баЇылыга А.Е.Артемьев бар дьонун Күннүк Уурастыырап, Үстүүн Нохсоороп, Киристэпиэр Махсыымап өрөгөйдөөх үбүлүөйдэринэн эҕэрдэлээн туран самаан сайын ыЇыаҕа аЇыллыбытын биллэрэр.

Аҕыс кындыа кыталык кыыс, тоҕус субан туруйа уол арыалдьыттаан Алгысчыт түЇүлгэҕэ тахсан, аал уоту оттон, арыылаах саламаатынан, алаадьынан айах тутар, үрүҥ илгэнэн сири-дойдуну аЇатар, үрдүк айыылартан уйгуну-быйаҥы, үүт-тураан олоҕу тосхойоллоругар үҥэн-сүктэн көрдөЇөр.

Ол кэнниттэн поэтесса Сардаана Амгинская суруйуутунан, Амма улууЇун культураҕа управлениетын үлэЇитэ, Саха Республикатын культураҕа туйгуна Раиса Николаевна Шадринова туруоруутунан, Күннүк Уурастыырап, Үстүүн Нохсоороп, Киристэпиэр Махсыымап айымньыларыгар, олохторун кэрдиис кэмигэр олоҕурбут улуус талааннаахтара кыттыылаах музыка, ырыа, үҥкүү, хоЇоон, дьүЇүйүү барыта олус тупсаҕайдык таҥыллыбыт музыкальнай-литературнай композиция көрдөрүллэр.

ЫЇыах үөрүүтүгэр Күннүк Уурастыырап уола Владимир Владимирович Новиков, Үстүүн Нохсоороп кыыЇа Люция Устиновна Нохсорова, Киристэпиэр Махсыымап уолаттара Иннокентий Христофорович, Трофим Христофорович Максимовтар, суруйааччылар Дмитрий Наумов, БаЇылай Харысхал, Юрий Васильев-Дьаргыстай, Ольга Корякина-Умсуура, Наталья Михалева-Сайа, БаЇылай Гольдеров, Ангелина Шадринова-СуоЇааны, Саргылаана Гольдерова, Сэмэн Капитонов, Константин Сосин кыттыыны ылбыттара Амма дьонун сүргэлэрин өссө ордук көтөхтө.

Дьэ ол кэнниттэн икки күн устата хас да түЇүлгэҕэ тэҥинэн Күннүк Уурастыырап, Үстүүн Нохсоороп, Киристэпиэр Махсыымап айар үлэлэригэр анаммыт ырыа-хоЇоон, тойук түЇүлгэтэ, күүстээх-уохтаах уолан дьон күөн көрсүЇэр түЇүлгэлэрэ, талааннаах тарбахтаахтар оҥоЇуктарын, араас ас-үөл, атыы-тутуу түЇүлгэлэрэ тэриллэллэр.

Биир саамай кэрэхсэбиллээҕинэн Сардаана Амгинская, Саргылаана Гольдерова, Зинаида Архипова хомуйан, редакциялаан, таҥан оҥорбут «Амма кытылын поэзията» антология сүрэхтэниитэ буолла. Антологияҕа Амма улууЇун араас кэмҥэ олорон ааспыт, билигин да айа-тута сылдьар хомоҕой хоЇоонньуттарын айымньылара киирбиттэр. Кинигэ сүрэхтэниитигэр хоЇоон бөҕө ааҕылынна, ырыа бөҕө ылланна.

Онон Амма ыЇыаҕа дьиҥ-чахчы АЙАР КУТ ЫҺЫАҔА буолла.